An Scéal

Foclóir Tábhachtach Dhúisigh mé I woke up Chuaigh mé I went Chonaic mé I saw Fuair mé I got D’imigh mé I went D’imir mé I played Mar Because Ach But Freisin Also Uafásach Horrible I lár na hoíche In the middle of the night Déanach Late Is fearr déanach ná choíche Better late than never Ar an drochuair Unfortunately Bheann caillte gan í I would be lost without it Deirtear go bhfuil... It is said that... Is maith is cuimhin liom I remember well Aontaím go huile is go hiomlán le X I agree with X Ní aontaím le X I don’t agree with X I dtús báire To begin with Caithfidh má a rá I have to say an iomarca too much gan dabht without a doubt Tá sé chomh soiléir le breacadh an lae It is as clear as day an aon ionadh é? Is it any wonder? De réir an tseanfhocail, ... As the saying goes, ... Ag deireadh an lae At the end of the day Seo mo scéal, creid é nó ná creid é! This is my story, believe it or not! Maidin nimhneach fuar a bhí ann It was a bitterly cold morning Bhí an ghrian ag scoilteadh na gcloch The sun was splitting the rocks Ní raibh scamall sa spéir gheal ghorm There wasn’t a cloud in the bright blue sky Bhí dath an bháis orm I was as pale as a ghost Ní dhéanfaidh mé dearmad go deo ar an lá/ oíche sin I will never forget that day / night Tá cuimhní an lae sin greanta i m’intinn The memories of that day are engraved on my mind A chathaoirligh, a mholtóirí, a lucht an fhreasúra agus a lucht éisteachta Chairperson, judges, opposition and audience Táim ar son / i gcoinne an rúin seo I’m for / against the motion Ar chúiseanna a leagfaidh mé amach anseo For reasons I will explain here Tá súil agam go n-aontóidh sibh leis na póintí a rinne mé. Go raibh maith agaibh as ucht bhur gcuid ama agus as éisteacht liom I hope you will agree with the points I have made. Thank you for your time and for listening to me. SEANFHOCAIL	A beetle recognises another beetle It takes one to know one
Athníonn ciaróg ciaróg eile Is trom an t-ualach an leisce	Laziness is a heavy burden
Is glas iad na cnoic i bhfad uainn	Distant hills look green
Tús maith leath na hoibre	A good start is half the work
Is fearr cairde ná ór	Friends are better than gold
Bíonn blas ar an mbeagán	A little always tastes good
Cuir síoda ar ghabhar ach is gabhar i gcónaí é	Put silk on a goat and it is still a goat
Ní thagann ciall roimh aois	Sense does not come before age
Is minic a bhris béal duine a shrón	It’s often a person’s mouth broke their nose Watch what you say - it can hurt you!
Ar scáth a chéile a mhaireann na daoine	People live in each other’s shelter
Is maith an t-anlann an t-ocras	Hunger is the best sauce If you’re hungry, everything tastes good
Ní lia duine ná tuairim	Everyone has their own opinion
Ní neart go cur le chéile	There is no strength without unity

Gaeilge	Béarla
Is binn béal ina thost	A silent mouth is sweet Silence is golden
Bíonn siúlach scéalach	Travel broadens the mind
Nuair a bhIonn an cat amuigh bíonn an luch ag rince	When the cat’s away the mouse will play
Mol an óige agus tiocfaidh sí	Praise the youth and they will come Young people learn more from compliments than criticism
Is fearr an tsláinte ná an táinte	Health is better than wealth
Marbh ag tae agus marbh gan é	Dead with tea and dead without it Some people are never happy
Bíonn an fhírinne searbh	The truth is often bitter
Ní bhíonn saoi gan locht	There’s no wise man without fault
Is iad na muca ciúine a itheann an mhin	It’s the quiet pigs that eat the grain It’s those who are quiet that you don’t suspect/ It’s always the quiet ones
An rud is annamh is iontach	What is seldom is wonderful
Briseann an dúchas trí súile an chait	Breeding will break out in the eyes of a cat The true nature of someone’s character is revealed through their eyes

Scéal - An Gadaí
Dhúisigh mé go tobann. Cheap mé gur chuala mé rud éigin. D’éist mé go géar. Chuala mé an torann arís. Thíos staighre a bhí sé, sa chistin. D’éirigh mé as an leaba go ciúin. Chuaigh mé amach as mo sheomra. Chonaic mé go riabh solas éigin ag teacht as an chistin. Tháinig amhras orm. D’fhill mé ar sheomra codlata mo dheartháir. Bhí camán ag Seán faoin leaba. Rug mé ar agus thug mé liom é. D’oscail mé an doras agus chuaigh mé síos an staighre go ciúin.

Anois, bhí mé ag bun an staighre. D’oscail mé an doras go tapaidh. Rith mé isteach sa chistin agus bhuail mé an t-urlár leis an gcamán. Bhí súil agam eagla a bhur ar an ngadaí! Thosaigh mé ag béiceadh. Bhain mé geit asam féin!
Chas mé timpeall agus fuair mé buille sa cheann. Chonaic mé an fear ag déanamh iarrachta éalú. Chroch mé an camán agus leag mé é. Rinne sé iarracht éalú arís ach bhuail mé é arís agus bhí sé gan aithne gan urlabhra.

Faoin am seo bhí mo dheartháir sa chistin. Fuair sé rópa. Cheangail muid an fear agus ansin chuireamar fios ar na Gardaí. Tháinig siad gan mhoill agus thug siad an fear leo. Ní dhéanfaidh mé dearmad ar an oíche sin go deo.

Scéal - An Cuairteoir
Bhíomar ag súil leis an lá seo le fada. Faoi dheireadh bhí sé tagtha. Bhí cuairteoir cáiliúil ag teacht go dtí an scoil agus ní riabh a fhios againn cé a bhí ag teacht. Thángamar ar scoil an mhaidin sin mar ba ghnáth, ach bhí gach duine ar bís. Rinne na muinteoirí iarracht roinnt oibre a dhéanamh linn, ach d’éirigh siad as tar éis tamaill. Bhí a fhios acu níos fearr! Bhí siad ag cur a gcuid ama amú.

Leis sin, osclaíodh doras an tseomra ranga agus chonaic muid an cuairteoir. Ligeamar ar fad béic asainn. Lig cúpla duine osna bróin astu. Cé a bhí ann ach Brian O’Driscoll. Thugamar bualadh bos dó agus thosaigh sé ag caint linn ar feadh tamaill. Chuir muid a lán ceisteanna air faoi a shaol agus faoin méid traenáil a bhíonn le déanamh aige. D’fhreagair sé gach ceist a chuir muid air, fiú na ceisteanna amaideacha a chur cúpla duine!

Shínigh sé roinnt cóipleabhair agus leabhair ansin, fiú leabhar an mhúinteoir Béarla! Bhain mé an-taitneamh as an lá sin mar is é Brian O’Driscoll an pearsa spóirt is fearr liom. Bhí mé ar mhuin na muice ag dul abhaile an lá sin.

Scéal - Timpiste
Lá gaofar fliuch ba ea é. Dhúisigh mé de phreab ar a hocht a chlog. Bheinn déanach don scoil!
Chuir mé mo chuid éadaigh orm chomh tapa agus ab fhéidir liom, agus amach an doras liom. Bhí an ghaoth ag séideadh go láidir, bhí sé deacair siúl in aghaidh fhórsa na gaoithe. Ar éigean a bhí mé inann an cosán a fheiceáil. Ansin thosaigh sé ag stealadh báistí.

Chuala mé Róisín, cara liom, ag screadach trasna an bhóthair. Bhí a máthair ag tabhairt síob di, agus bhí sí ag tairgeadh síob domsa. Bhí áthas an domhain orm mar ní bheinn déanach don scoil.

Rith mé trasna an bhóthair gan féachaint ar dheis nó ar chlé. Shleamhnaigh mé ar dhuilleoga fliucha. Ní fhaca mé an gluaisrothar a bhí ag taisteal go scioptha i mo threo. Bhuail an gluaisrothar mé agus leagadh go talamh mé.
Ní chuimhin liom aon rud eile go dtí gur dhúisigh mé suas san ospidéal. Bhí mo chos briste agus bhí sí i bplástar. Thug an altra táibléid dom chun an phian a laghdú.

Bhí orm fanacht sa bharda ar feadh secahtain. Thug mo mhuintir agus mo chairde cuairt orm gach lá le irisí, milseáin agus deochanna. Tar éis seachtaine chuaigh mé abhaile agus áthas an domhain orm. Ní dhéanfaidh mé dearmad ar an lá sin go deo!

Aiste - An Séasúr is Fearr Liom
Gan dabht, is é an samhradh an séasúr is fearr liom. Is iad Bealtaine, Meithemh agus Iúil míonna an tsamhraidh. Is breá liom an samhradh toisc go mbíonn an aimsir níos fearr ná an chuid eile den bhliain agus go mbíonn na laethanta níos faide agus na hoícheanta níos giorra.

Is breá liom am samhraidh nuair a thagann na laethanta saoire. De ghnáth téann an teaghlch ar saoire sa Spáinn. Is breá liom luí faoin ngrian, snámh san fharraige, nó mo scíth a ligean ar an trá. Taitníonn an teas go mór liom! Caithim níos mó ama le mo chlann. Téimid ag siopadóireacht le chéile nó chuig scannán.

Imrím níos mó spóirt i rith an tsamhraidh - seoltóireacht, snámh agus rugbaí. Bíonn deis agam a bheith amuigh faoin aer agus éalú ó shíorbhrú na scoile agus an obair bhaile. Is breá liom an tsaoire agus an neamhspleáchas sin.

Creidim go bhfuil laethanta saoire an-tábhachtach i saol daltaí scoile. Caithfidh mé a rá gurb é an samhradh an séasúr is fearr liom, gan dabht.

Aiste - Éireannaigh cháiliúla
Sa lá atá inniu ann tá clú agus cáil ar Éireannaigh ar fud an domhain. Tá Éireannaigh i measc na ndaoine is mó le rá sa domhan inniu. I ngach gné den saol tá na hÉireannaigh chun tosaigh. Caithfidh mé a rá go bhfuil mé thar a bheith bródúil as cuid de na hÉireannaigh seo a chónaíonn inár measc.

I gcúrsaí litríochta, scannánaíochta agus drámaíochta, tá tús áite bainte amach ag na hÉireannaigh. Bhuaigh Seamus Heaney an Duais Nobel sa bhliain 1995. I gcúrsaí scannánaíochta is deacair Neil Jordan a shárú. I gcúrsaí drámaíochta caithfear an chraobh a thabhairt do Brian Friel.

I gcúrsaí spóirt tá éacht déanta freisin. Aithnítear Brian O’Driscoll ar dhuine de na himreoirí rugbaí is fearr ar domhan. Tá cáil idirnáisiúnta bainte amach ag an galfaire Rory McIlroy agus an dornálaí Katie Taylor freisin.

Tá a lán daoine eile a fhéadfainn a lua san aiste seo ach ansin bheadh an liosta ró-fhada. Is leor dom a rá go bhfuilim an-bhródúil go deo as na hÉireannaigh seo go léir agus an gaisce atá déanta agus á dhéanamh i gcónaí acu. Nár laga Dia iad!